Đi theo quốc lộ 5 từ Hà Nội vào Hải Phòng khoảng 30 km, bạn sẽ đến làng Nôm, một địa danh thuộc xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Đây là một trong những ngôi làng cổ nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ, nổi bật với vẻ đẹp truyền thống và lịch sử văn hóa phong phú.
Chợ Nôm – biểu tượng giao thương của làng Nôm Việt Nam, tọa lạc tại thôn Nôm, xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, được biết đến là khu chợ có lịch sử hơn 200 năm, nằm ngay trước mặt nhà cổ Chùa Linh Thông. của riêng mình. Xưa đây là nơi chuyên trao đổi, mua bán các sản phẩm đúc đồng – một nghề truyền thống mang lại sự thịnh vượng cho cả vùng. Hiện nay, chợ Nôm đã được chuyển đổi thành chợ dân sinh, phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân địa phương nhưng vẫn giữ được những dấu ấn văn hóa đặc sắc của một phiên chợ quê xưa.
Quần thể di tích làng Nôm – bản sắc làng Việt
Làng Nôm nổi tiếng với quần thể di tích lịch sử văn hóa độc đáo gồm chùa Nôm, đình Nôm, cầu Nôm và chợ Nôm. Tất cả những di tích này kết hợp hài hòa, tạo nên bức tranh làng quê Việt Nam truyền thống với vẻ đẹp yên bình, cổ kính. Đây cũng là minh chứng rõ ràng cho nét đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ – nơi những giá trị văn hóa, tâm linh và đời sống buôn bán hòa quyện với nhau.
Chợ Nôm được xây dựng từ thời nhà Lê và trải qua nhiều lần trùng tu vào thời nhà Nguyễn. Điều đặc biệt là dù thời gian đã thay đổi nhiều thứ nhưng chợ Nôm vẫn giữ được những nét cổ xưa hiếm có, từ kiến trúc đến không gian sinh hoạt. Khi nhắc đến chợ Nôm, người ta thường nhớ đến hình ảnh một khu chợ sầm uất, là trung tâm trao đổi vật liệu bằng đồng cho các thợ đúc trong vùng. Khi đó ở làng Nôm có tới 70% số hộ làm nghề đúc đồng hoặc buôn bán đồng. Người dân làng Nôm mang đồ đúc đi khắp nơi để bán, đồng thời mua bán trao đổi phế liệu cho các làng nghề. Nhờ hoạt động buôn bán sôi động này mà làng Nôm trở thành một trong những làng giàu có nhất vùng.
Trong quy hoạch các làng Việt cổ ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, chợ, chùa thường nằm ngoài làng, đóng vai trò là “đặc khu mở”. Điều này không chỉ thể hiện tư duy phòng thủ, bảo vệ khép kín của làng quê Việt xưa mà còn thể hiện sự linh hoạt trong kết nối giao thương với bên ngoài. Chợ Nôm nằm trên khu đất rộng khoảng 2 sào đất ở phía Bắc, ngay trước chùa Nôm là một ví dụ điển hình cho nguyên tắc quy hoạch này.
Câu hát dân ca “Rác đi cầu Nôm” đã được người dân địa phương truyền từ đời này sang đời khác. Nó không chỉ gợi nhớ đến việc trao đổi hàng hóa mà còn phản ánh vai trò điều tiết nhịp sống của chợ Nôm trong đời sống kinh tế, xã hội của làng Nôm từ nhiều thế kỷ nay.
Thay đổi và thích ứng theo thời gian
Theo thời gian, chợ Nôm không còn là trung tâm mua bán các sản phẩm sắt vụn, đúc đồng như trước nữa. Đến năm 1997, chợ được xây dựng lại với hai dãy nhà cấp 4 và 5 khu tạp hóa. Ngày nay, chợ họp 12 phiên mỗi tháng vào các ngày 1, 4, 6, 9, 11, 14, 16, 19, 21, 24, 26, 29. Dù không còn nhộn nhịp như xưa nhưng chợ Nôm vẫn nhộn nhịp như xưa. mang vẻ đẹp mộc mạc với những ngôi nhà gạch đỏ không trát, tạo nên nét hoài cổ đặc trưng.
Chợ ngày nay đã thu hút rất nhiều người từ khắp nơi đến tham quan và mua sắm, làm sống lại không khí nhộn nhịp mỗi khi chợ mở cửa. Sự thay đổi của chợ Nôm không chỉ thể hiện sự thích ứng với nhu cầu hiện đại mà còn lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử của vùng đất này.
Với những giá trị lịch sử, kiến trúc, văn hóa độc đáo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 50/QĐ-BVHTTDL, chính thức công nhận Quần thể di tích làng Nôm, xã Đại. Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên là Di tích Lịch sử – Kiến trúc và Nghệ thuật cấp quốc gia. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân làng Nôm mà còn là minh chứng cho việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh hiện đại.
Chợ Xóm Mới Nha Trang không chỉ là nơi mua bán mà còn là biểu tượng văn hóa truyền thống. Được hình thành từ những năm 1960, chợ có tên là…
