Giáo sư Vu Minh Khuong đã chia sẻ quan điểm về các rào cản, cơ hội và hướng dẫn để giúp nền kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực cho đất nước – Ảnh: VGP

– Giáo sư, Làm thế nào để bạn đánh giá các hướng đi của Tổng thư ký và sự tham gia quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế tư nhân? Bạn cảm thấy gì về quyết tâm của các nhà lãnh đạo cấp cao trong việc thúc đẩy nền kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế?

Giáo sư Vu Minh Khuong: Tôi nhận thấy một sự thay đổi rất mạnh mẽ trong hệ thống chính trị Việt Nam, được phản ánh trong nỗ lực mang lại sự tăng trưởng kinh tế xuất sắc trong tương lai gần và đặc biệt chú ý đến các vấn đề chính của sự phát triển kinh tế tư nhân, nắm bắt xu hướng của thời đại. Tổng thư ký của Lam và Thủ tướng Phạm Minh Chinh đã có những hướng dẫn mạnh mẽ, cho thấy tầm nhìn rộng rãi và ý chí kiên định trong việc làm cho nền kinh tế tư nhân trở thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế của đất nước.

Các định hướng vĩ đại mà các nhà lãnh đạo cấp cao đặt ra không chỉ thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về vai trò của nền kinh tế tư nhân mà còn phản ánh tinh thần đổi mới và sáng tạo trong việc quản lý và vận hành nền kinh tế. Tuy nhiên, để biến tầm nhìn đó thành hiện thực, chúng ta cần phải có các thiết kế chính sách cụ thể và đồng bộ, tạo ra một môi trường thuận lợi cho khu vực tư nhân bùng phát mạnh mẽ trong tương lai gần.

– Theo bạn, nền kinh tế tư nhân đóng vai trò như thế nào trong nền kinh tế của Việt Nam? Bạn có thể so sánh sự đóng góp của khu vực tư nhân với các lĩnh vực kinh tế khác như doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước hoặc đầu tư nước ngoài?

Giáo sư Vu Minh Khuong: Nền kinh tế tư nhân đã khẳng định vị trí ngày càng quan trọng của nó trong nền kinh tế Việt Nam. Trước đây, khu vực này vẫn khiêm tốn về quy mô và khả năng cạnh tranh, bây giờ nó đã hình thành các doanh nghiệp tư nhân với tầm vóc, có khả năng tiếp cận thị trường khu vực và thế giới. Công nghiệp như thép, ô tô, công nghệ cao … tất cả đều chứng kiến ​​sự gia tăng mạnh mẽ của các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.

So với các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước và các lĩnh vực đầu tư nước ngoài, nền kinh tế tư nhân vẫn chưa trở thành sự thống trị toàn diện của nền kinh tế, nhưng đây chỉ là vấn đề thời gian. 10 hoặc 20 năm trước, khu vực này vẫn mạnh mẽ, nhưng ngày nay có những tập đoàn tư nhân mạnh mẽ, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng GDP, tạo việc làm và cải thiện khả năng cạnh tranh quốc gia.

Vấn đề cốt lõi hiện tại là làm thế nào để làm cho khu vực tư nhân phát triển đúng hướng, vững chắc và đột phá. Điều đó không chỉ đòi hỏi phải loại bỏ những khó khăn và giảm bớt rắc rối, mà còn có các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, đặc biệt là loại bỏ “PEGS” ức chế sự phát triển của doanh nghiệp. Khi được tạo điều kiện, tôi tin rằng khu vực tư nhân sẽ đóng một vai trò ngày càng tăng, trở thành một động lực quan trọng để làm cho nền kinh tế Việt Nam đột phá trong tương lai.

Nền kinh tế tư nhân của Việt Nam đang phải đối mặt với cơ hội phát triển mạnh mẽ – tác phẩm nghệ thuật

3 vấn đề cốt lõi

– Theo bạn, những rào cản lớn nhất mà các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang phải đối mặt là gì? Những giải pháp cụ thể nào cần để hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn?

Giáo sư Vu Minh Khuong: Nền kinh tế tư nhân của Việt Nam đang phải đối mặt với một cơ hội phát triển mạnh mẽ, nhưng vẫn phải đối mặt với một số rào cản cơ bản. Tôi nghĩ rằng có 3 vấn đề cốt lõi cần được loại bỏ, đó là các tổ chức, đổi mới và nguồn nhân lực.

Thứ nhất, về mặt các tổ chức, điểm quan trọng không phải là nhìn vào các rào cản chung mà là xác định các “chốt” cụ thể trong mỗi ngành. Chúng tôi có khoảng 35 ngành công nghiệp nơi khu vực tư nhân đang hoạt động và trong mỗi ngành, có những vấn đề cần được giải quyết triệt để. Trước đây, hợp đồng thứ 10 đã tạo ra một bước ngoặt trong nông nghiệp, bây giờ nó cũng cần một cải cách tương tự cho từng lĩnh vực kinh tế quan trọng. Các doanh nghiệp tư nhân đang chờ đợi một sự thay đổi đột phá, thủ tục hành chính cũng như mối liên hệ chặt chẽ giữa các ngành công nghiệp. Để làm như vậy, chính phủ cần lắng nghe trực tiếp từ các hiệp hội ngành – từ bất động sản, cơ học đến công nghệ phần mềm – để đưa ra quyết định chính xác và kịp thời.

Một ví dụ cụ thể là ngành vận tải. Hiện tại, nhiều doanh nghiệp sở hữu hàng triệu tấn hàng hóa nhưng phải được đăng ký ở nước ngoài vì thủ tục ở đó thuận tiện hơn. Hệ thống hải quan ở một số cổng lớn như CAI MEP vẫn bị phân mảnh và thiếu đồng bộ hóa. Nếu chúng ta có thể áp dụng một mô hình kỹ thuật số thống nhất như Singapore, chúng ta sẽ phát hành một nguồn tài nguyên sản xuất khổng lồ. Hoặc trong lĩnh vực hậu cần, quy định hiện tại chỉ cho phép chuyển giao hàng hóa một giờ trong nước, khiến nhiều tuyến đường vận chuyển được chuyển đến Hồng Kông hoặc Singapore thay vì tối ưu hóa tuyến đường ở Việt Nam. Nếu những tắc nghẽn này loại bỏ những tắc nghẽn này, nhiều ngành công nghiệp có thể tăng 10-20% trong tầm với.

Thứ hai, về mặt đổi mới, đây là một yếu tố chính giúp doanh nghiệp tư nhân bùng phát. Ở nhiều quốc gia, khi các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và đổi mới, họ nhận được hỗ trợ tài chính, thậm chí khấu trừ thuế. Trong khi đó, tại Việt Nam, cơ chế này không rõ ràng, khiến các doanh nghiệp sợ được kiểm tra và kiểm tra. Chính phủ cần xây dựng một hệ thống các chính sách để khuyến khích đổi mới, như hỗ trợ vốn, miễn thuế và giảm giá cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi kỹ thuật số. Một số quốc gia như Thái Lan hoặc Singapore đã làm rất tốt điều này và chúng ta có thể học cách tạo ra động lực cho sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước.

Thứ ba, về nguồn nhân lực, đây là một nền tảng quan trọng để nền kinh tế tư nhân tiếp cận rất xa. Hiện tại, chúng tôi vẫn thiếu một cơ chế đào tạo linh hoạt, liên quan đến nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Tại Singapore, chính phủ có thể hỗ trợ các doanh nghiệp đào tạo nhân đôi số lượng nhân lực cần thiết, cả hai giúp họ ngay lập tức có nguồn nhân lực chất lượng, đồng thời tạo điều kiện để thu hút các khoản đầu tư mới. Trong khi đó, tại Việt Nam, cuộc khảo sát về nhu cầu kinh doanh không đủ sâu, đôi khi vẫn chính thức. Một chiến lược đào tạo thực tế và tốt sẽ giúp các doanh nghiệp tư nhân có lực lượng lao động phù hợp, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.

Tôi đánh giá cao tầm nhìn và quyết tâm của các nhà lãnh đạo cấp cao trong việc thúc đẩy nền kinh tế tư nhân trở thành động lực chính của nền kinh tế. Tuy nhiên, để nhận ra mục tiêu này, chúng ta cần một hệ thống thể chế linh hoạt, khuyến khích đổi mới và đào tạo nguồn nhân lực. Nếu làm những điều này, nền kinh tế tư nhân Việt Nam hoàn toàn có thể thoát ra, tạo ra các bước vang dội trong tương lai gần.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi kỹ thuật số, ngoài một phần hỗ trợ của nhà nước, doanh nghiệp tư nhân còn cần phải tích cực đổi mới tư duy và đầu tư vào năng lực quản lý và các chiến lược dài hạn.

– Để phát triển, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam nên cần cải thiện khả năng cạnh tranh của họ, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi kỹ thuật số?

Giáo sư Vu Minh Khuong: Tôi nghĩ rằng, để thực sự bùng nổ, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cần thay đổi tư duy phát triển. Hiện tại, nhiều doanh nghiệp vẫn có xu hướng tuân theo các cơ hội ngắn hạn, tập trung vào các lĩnh vực mang lại lợi nhuận nhanh như bất động sản và xuất khẩu, nhưng thiếu một chiến lược dài hạn để phát triển bền vững. Trong một môi trường kinh tế toàn cầu đầy biến động, tư duy “ăn uống” có thể khiến các doanh nghiệp rơi vào vị trí thụ động, thậm chí biến cơ hội thành những cạm bẫy.

Một trong những điểm yếu lớn nhất của các doanh nghiệp tư nhân là nó không thực sự nắm bắt được xu hướng của thời đại và không đầu tư đủ vào năng lực quản lý. Sự chăm sóc ngay lập tức chỉ mà không có chiến lược dài hạn khiến các doanh nghiệp dễ dàng rơi vào một vòng luẩn quẩn, không thể tăng lên một cấp độ cao hơn. Trong khi đó, điều quan trọng nhất đối với nền kinh tế cất cánh không chỉ là tăng trưởng, mà còn để cải thiện sự phát triển. Khi các doanh nghiệp có một mô hình hoạt động hiệu quả, đầu tư một đồng có thể tạo ra giá trị cao hơn, do đó cải thiện khả năng cạnh tranh bền vững.

Ngoài ra, chính phủ cũng cần các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp các doanh nghiệp phát triển đúng hướng. Một trong những mô hình đáng để học là ở Singapore – nơi các doanh nghiệp tư nhân có thể truy cập các chương trình tư vấn chiến lược, hỗ trợ công nghệ và chuyển đổi kỹ thuật số. Ví dụ, nếu một doanh nghiệp cần thuê các chuyên gia để tư vấn về công nghệ hoặc kỹ thuật số, chính phủ có thể hỗ trợ một phần chi phí, chẳng hạn như 50% tùy thuộc vào ngành công nghiệp ưu tiên.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi kỹ thuật số, ngoài một phần hỗ trợ của nhà nước, doanh nghiệp tư nhân còn cần phải tích cực đổi mới tư duy và đầu tư vào năng lực quản lý và các chiến lược dài hạn. Chỉ khi các doanh nghiệp thực sự phát triển bền vững, nền kinh tế tư nhân mới có thể trở thành động lực chính của đất nước.

– Trân trọng cảm ơn bạn!